საქართველო 2022 09/23 აპრილი

რას ნიშნავს, მაინც რომ ზღვა გვიდგება

დავეშვით. სანამ დავეშვებოდით, ზღვას ვხედავდით. ლაპლაპებდა. ჩემს შვილსაც ვაჩვენე ჩემი გაკვირვება. რა ახლოსაა ზღვასთან ქალაქი, როცა მას ციდან ვხედავთ. ვხედავთ ხომალდებს შავ ზღვაში. შავ ზღვაში შავი ხომალდები დაცურავენ. ან შავ ზღვაში ხომალდებიც შავია.

ჩემი ქალაქი

ამ სიტყვათაშეთანხმებაში ზუსტად ვერ გავრკვეულვარ. ამჯერადაც, ეს იყო ჩემი თემა. ქუთაისში დავიბადე და გავიზარდე და დღემდე ვერ ვგრძნობ, რომ ეს ჩემი ქალაქია. ან ვერ ვგრძნობ, რა არის ჩემი მასში.

ერთი კადრი, რაც გამახსენდა ესაა.

გაზაფხულია. ჩემი კანაქერცლილი „ხრუშოვკის“ სადარბაზოსკენ მივდივარ, ნესტის სუნი გამოდის კიბეებშერყეული „პადიეზდიდან“. სადარბაზო, ჩემთვის ზრდილობიან სიტყვას ჰგავს, მაგალითად „გეთაყვას“. ამიტომ ჩემს „სადარბაზოს“ – „პადიეზდი“ ჰქვია. ჩემს „პადიეზდთან“ ნესტს და მტვერს ერევა ყვავილების სუნი, რომელიც ჩემს რუს მეზობლებს მახსენებს. 

ისინი, ჩემს ბავშვობაში ცხოვრობდნენ ამ ბინაში. რგავდნენ ხეებს და ჰყავდათ ძაღლები. და იმ ხეებს, რომელსაც რგავდნენ, საოცრად ლამაზი ყვავილები გამოსდიოდათ. ღია იისფერი, ხუთქიმიანი, გულში სწორი, მუქი იისფერი ხაზებით. გულში მათ კიდევ, რაღაც უცნაური, ჭიაყელას ფორმის მოთეთრო ამონაზარდი ეკიდათ. თუთას ჰგავდა. მგონი ორსქესიანი იყო ეს ყვავილი. ჩემს გონებაში ასე დარჩა. ჩემმა კანმა ამ ყვავილის ფურცლების წებოვანი ხავერდი დამამახსოვრა. მე, ამ სილამაზესთან ფიზიკური კონტაქტი მინდოდა. მისი სითხის და ტექსტურის განცდა ჩემს სხეულზე. ამიტომაც სუნს არ ვკმაყოფილდებოდი. მის ყვავილებს ფურცლებს ვაპუტავდი და ვსრესდი თითებში, ვსრესდი და ვიყნოსავდი, განვიცდიდი ყოველ მის უჯრედს. როცა ფოთლების სხეულებს ერთმანეთს ვახლეჩდი, მწკლარტი სითხე მეღვრებოდა ხელებზე. და როცა თუთასავით წარმონაქმნს თითებით ვსრესდი, ამ წებოვანებას ეწეპებოდნენ შეუმჩნეველი სიმსუბუქის ფიფქები.

ეს აქტი იყო ჩემთვის გაზაფხული. მას, მართალია ბავშვების ყვირილი, მთვრალი კაცების ოხშივარი, ჭადრის ყვითელი ბურთულები და ჩემი „ხრუშოვკის“ ეზოს მტვერიც ერეოდა, მაგრამ მისი სურნელი მაინც ყველა ფანჯარაში აღწევდა. მისი იისფერობის სინათლე ყველგან მიძვრებოდა და ყველა ჭაღზე ეკიდა, როგორც „ხრუშოვკის“ მთვარე, რომელსაც ბებიაჩემი სარეცხის თოკზე, ხის, დაჟანგულრკინიანი „შპილკით“ ამაგრებდა. 

ჩემი სკოლა

ესაა ვითომ ჩემი ქალაქი? თუ უფრო ჩემი კოხტაპრუწა სკოლა, რომელიც ცენტრში და მუდმივ რემონტში იყო? სკოლაში, მგონი ვერ ვიპოვე დიდად ვერაფერი ჩემი. მაგრამ მახსოვს კიდევ ერთი გაზაფხულის კადრი, რომელიც სკოლას უკავშირდება. დედაჩემი, მუსიკის, ან ბალეტის, ან მხატვრული ტანვარჯიშის მერე, ერთ მწვანე ბაღში, ერთი დაკლაკნილი ხის ძირში, ფერგადაფხაჭნილ და გულებ ამოტვიფრულ „სკამეიკაზე“ მაჭმევდა ბრინჯის შესქელებულ ფაფას და მოხარშულ კვერცხებს „სტეკლოს ბანკიდან“, რომელსაც თეთრი რეზინის თავსახური ძლივს ეფარებოდა. ასე მასულიერებდა დედა, რომ გამეგრძელებინა ჩემი „ოჯახიშვილობა“, სკოლაში, მუსიკაში, სპორტზე, ტანვარჯიშზე, ქუთაისში, თბილისში, საქართველოში, გერმანიაში და მთვარეზე, რომელიც ჩემი ფანჯრიდან გაჭიმულ თოკზე ჩირივით კონწიალობდა.

წელს, როცა ამ თოკს გავხედე, მივხვდი, რომ ეს მთვარე გამომშრალია, მაგრამ მაინც აქ ჰკიდია.

სკოლასა და მუსიკას-ცეკვას-ბალეტს-ინგლისურს შორის, თუ მე და დედას მეტი დრო გვქონდა, კაფე-ბარ „მედეაში“ მივიდოდით.  შემინულ კაფეში, „ბავშვთა სამყაროსთან“ და ბაღთან ახლოს. იქ, ხელოვნური ტყავის შინდისფერი სავარძლები უხეშად ელაგა და ხის მაგიდებთან ჩვენ ვჭამდით ფენოვან ხაჭაპურს, ვსვამდით კაკაოს და ერთმანეთს ვეკრიჭებოდით. ის ფენოვანი ხაჭაპური იფურცქნებოდა, ნაწილ-ნაწილ, ნატეხ-ნატეხ. კაკაოს პირველი ყლუპი მუდმივად ენას მწვავდა. რვა წლის მე, მთელს ჩემს ნებისყოფას სკოლაში, მუსიკაზე, ინგლისურზე, ბალეტში და მხატვრულ ტანვარჯიშში ვხარჯავდი, ამიტომ კაკაოს გაცივებასაც ვერ დაველოდებოდი.

ეს „ხრუშოვკის“ მთვარე, ქიშმიშიანი ბრინჯის ქაში, ფენოვანი ხაჭაპურის ნაფრჩხვენები და რუსი მეზობლების დარგული ხის ყვავილები. ეს იყო ვითომ ჩემი ქალაქი?

დღეს და გუშინწინ

კაფე „მედეას“ ადგილას ახლა ბანკები, ოქროს ბირჟები და ბუზებივით გაჟრუებული ხალხი ირევა. რუსების დარგული ხე საერთოდ აღარ არსებობს. დედაც გაიზარდა და მე ნებისყოფას კიდევ უფრო დიდი სისწრაფით ვკარგავ.

დღეს მგონია, რომ ეს იყო მოცემულობა, ჩემგან არ არჩეული ბავშვობის გაზაფხულები. ამიტომ არც კი ვიცი, ის მოცემულობები, რომელშიდაც გავიზარდე, არის თუ არა ჩემი? ან ვარ თუ არა მე – მისი? ან მჭირდება თუ არა ეს ყველაფერი? და რამდენად შემადგენს მე, ეს ცხელი კაკაოს ნაკბენი ენაზე, თითებში მოსრესილი ხავერდოვანი ყვავილის ფურცელი და „შპილკით“ თოკზე დაკიდებული მთვარე. და ჰო, კოვზების ხმა დილით.

კოვზების ხმა დილით

ეს იყო ჰარმონია, რომელიც ჩემი „ხრუშოვკიდან“ სკოლაში წასვლამდე ეზოში ისმოდა. დილით, ყველა საბჭოთა ოჯახი ერთად სვამდა ჩაის, მინიმუმ სამი ჭიქა შაქრით. მერე ურევდა და ურევდა ჭიქაში შაქარს. დაუსრულებლად კაკუნებდნენ კოვზები წრიული მოძრაობით.

მე დილით ორმაგი ესპრესოს გარდა ვერაფერი მაფხიზლებს და თუ ჩაის ვსვამ, შაქრის გარეშე. ამიტომ, ისიც კი არ ვიცი, ამ მოგონოებებს რა სახის ტრანსფორმაცია აქვთ ჩემში, მე მათ ვერ გავიმეორებ. ის ხე, რომლის ყვავილებზეც ვფიქრობ, საერთოდ აღარ არსებობს.

ამიტომ, ყველაფერი ის, რასაც „ჩემი“ ჰქვია კონსერვირდება სუნად, გემოდ და შეგრძნებებად. საგნებად და ქმედებებად, რომლებსაც მე ვერ გავიმეორებ. თუმცა მე ისინი მომაკიდეს, „ხრუშოვკის“ მთვარესავით, სარეცხის სარჭით და დაარქვეს – ლელასი. ასე გაჩნდა „ჩემი ბავშვობა“, „ჩემი ქალაქი“ და „ჩემი ქვეყანა.“

მე ამ „ჩემს ტერიტორიაზე“ კარგად ვგრძნობ თავს. ვეშვები და რამოდენიმე დღეში იმდენ ემოციას ვაგროვებ, რამდენსაც ბერლინში წლები ვერ მოვაგროვებ. თუმცა ბერლინში თავს უკეთესად ვგრძნობ!

მე მაინტერესებს, ეს როგორ ხდება, როგორაა მოწყობილი. როგორ და სად დავიჯერე, თუ რა არის „ჩემი“ და რომ ეს მუდმივად უნდა მომენატროს და რომ მე ეს მჭირდება. მიუხედავად იმისა, რომ მე ამ მოგონებებს ზუსტად ვერასოდეს გავიმეორებ.

„ჩემს ტერიტორიაზე“ ყოფნა, ყოველთვის ამ ყველაფერთან შეხების ილუზია იქნება.

ხავერდის ყვავილის თითებით მოსრესის სურვილი. და ეს ნიშნავს „ჩემს“?

ამ არგუმენტებით, მე მაინც ვერ მივდივარ იქ, სადაც მინდა მივიდე. დამაჯერებლობასთან, რომელიც სიყვარულს არ შეუძლია.

ლელა ჩილინგარიშვილი

28.04.2022